)
«Հայաստանի զբոսաշրջության ոլորտը գտնվում է հեռանկարային փուլում՝ պայմանավորված զբոսաշրջիկների այցելությունների թվի աճով և կառավարության նախաձեռնություններով, որոնք ճանապարհ են հարթում դեպի բարեկեցիկ ապագա»: Նիկոլ Փաշինյան, ՀՀ վարչապետ
Հայաստանի զբոսաշրջության ոլորտը գտնվում է ուշագրավ աճի և ձևավորման ճանապարհին, որը խթանվում է կառավարության նախաձեռնություններով և ստացված հաջող վիճակագրությամբ: Այս հոդվածում ներկայացված է Հայաստանի զբոսաշրջային ոլորտի հիմնական վիճակագրությունը, որը պատկերացումներ է տալիս զբոսաշրջության ներկա վիճակի և երկրի՝ պահանջված ուղղություն դառնալու հեռանկարների մասին:
աղբյուր՝ armstat.am
Զբոսաշրջային այցերի աննախադեպ աճ
Հայաստանը գրավում է ավելի շատ զբոսաշրջիկների՝ դառնալով պահանջված ուղղություն, ինչի վկայությունն է զբոսաշրջիկների այցերի թվի զգալի աճը: Բազմաթիվ աղբյուրներից ստացված վերջին տվյալները ընդգծում են զբոսաշրջության դինամիկ աճը և Հայաստանի գրավիչ առաջարկների նկատմամբ աննախադեպ հետաքրքրությունը:
Հայաստանի տուրիզմի հայկական ֆեդերացիայի նախագահը նշում է այս միտումը՝ մեջբերելով համապատասխան վիճակագրություն, որն արտացոլում է վերջին տարիներին օտարերկրյա զբոսաշրջիկների այցելությունների կտրուկ աճը: Միայն 2022 թվականին օտարերկրյա զբոսաշրջիկների թիվը գերազանցել է 1,66 միլիոնը՝ կրկնապատկելով 2021 թվականի ցուցանիշը։ Այս ուշագրավ պատկերը խոսում է երկրի աճող հեղինակության և արտերկրից ժամանած զբոսաշրջիկների ներգրավմանն ուղղված նախաձեռնությունների ակնհայտ հաջողության մասին։
Տվյալ արդյունքներից ոգեշնչվելով՝ տուրիզմի հայկական ֆեդերացիայի նախագահը վստահեցնում է առավել բարեկեցիկ ապագայի մասին՝ կանխատեսելով, որ 2023 թվականին մեր երկիր կայցելեն 2 միլիոն օտարերկրյա զբոսաշրջիկ: Կառավարության հեռանկարային նպատակներին համահունչ՝ այս կանխատեսումը ավելի է ընդգծում Հայաստանի՝ որպես աշխարհի նախընտրելի ուղղության աճող կարևորությունը:
Զբոսաշրջիկների այցերի զգալի աճը կարելի է վերագրել մի շարք գործոնների, որոնք Հայաստանը դարձնում են ցանկալի ուղղություն ճանապարհորդների համար: Երկրի պատմական և մշակութային հարուստ ժառանգությունը՝ զուգորդված գեղատեսիլ բնապատկերներով և ջերմ հյուրընկալությամբ, թողնում են յուրահատուկ տպավորություն: Երկրին բնորոշ գրավչությունից բացի, մարքեթինգային ընկերությունները և տուրիզմի միջազգային ցուցահանդեսներին մասնակցությունը արդյունավետորեն բարձրացնում են իրազեկվածությունը և նպաստում են այցելուների թվի աճին:
Հայաստանի զբոսաշրջության ոլորտը գտնվում է անընդհատ աճման փուլում՝ գրավելով իր ռեսուրսներով, ակտիվ մարքեթինգային ջանքերով և իր մշակութային անկրկնելի գանձերը ցույց տալու հնարավորությամբ: Քանի որ երկիրը շարունակում է գրավել ճանապարհորդներին իր բազմազան առաջարկներով, այն պատրաստ է ավելի ամրապնդել իր դիրքերը որպես տուրիստական երկիր՝ գրավելով աշխարհի բոլոր անկյուններից մեծ թվով այցելուների:
Համաշխարհային զբոսաշրջությունը, ներառյալ Հայաստանը, աննախադեպ մարտահրավերների բախվեց COVID-19 համավարակի ժամանակ։ Այնուամենայնիվ, Հայաստանը ցուցաբերել է ճկունություն՝ կիրառելով առողջապահական և անվտանգության խիստ միջոցառումներ և աստիճանաբար մեղմացնելով ճանապարհորդելու սահմանափակումները՝ դարձնելով այն գրավիչ ուղղություն նույնիսկ այդ դժվարին ժամանակներում:
Զբոսաշրջիկների այցերը ոչ միայն դրական ազդեցություն ունեն երկրի տնտեսության վրա, այլև տալիս են զգալի առավելություններ: Տնտեսական կայուն աճը, որը պայմանավորված է զբոսաշրջիկների կատարած ծախսերով՝ ներառյալ կացարանը, սնունդը, տրանսպորտը և ժամանցը, կենսական դեր է խաղում աշխատատեղերի ստեղծման հարցում, աջակցում է տեղական բիզնեսին և խթանում աճը հարակից ոլորտներում: Այս ամբողջական ազդեցությունն ամրապնդում է երկրի սոցիալ-տնտեսական դաշտը` նպաստելով ընդհանուր բարգավաճմանը և երկարաժամկետ կայուն զարգացմանը:
Չնայած համավարակից հետո եղած խոչընդոտներին՝ Հայաստանի նախաձեռնությունները՝ ապահովելու անվտանգ և հաճելի ճանապարհորդություն, թույլ է տվել ազդեցիկ դիրք զբաղեցնել զբոսաշրջիկների շրջանում։ Զբոսաշրջության զարգացումը դրական ազդեցություն ունի երկրի համար: Այդ եղանակով Հայաստանը ճանապարհ է հարթում տնտեսական առաջընթացի համար, նպաստում է ընդհանուր բարեկեցությանը և իրականացնում բարեկեցիկ ապագայի իր ծրագրերը:
աղբյուր՝ armstat.am
Տուրիստական ծախսեր
Հայաստանի զբոսաշրջության ոլորտը գրանցում է աճ՝ պայմանավորված ոչ միայն այցելուների հոսքով, այլև զբոսաշրջիկների կատարած ծախսերով: Վերջին շրջանի տվյալները, այդ թվում ՀՀ Էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանի տրամադրած տեղեկությունները խոսում են Հայաստանում գտնվելու ընթացքում օտարերկրյա զբոսաշրջիկների միջին ներդրումների մասին, որոնք հաստատում են երկրի զարգացող զբոսաշրջությունը։
Նախարար Քերոբյանը հայտնեց, որ օտարերկրյա զբոսաշրջիկները Հայաստան այցելության ժամանակ ծախսում են միջինում 1200 դոլար, որը ներառում է նրանց ճանապարհորդության տարբեր բաժինները՝ գիշերակաց, սնունդ, տրանսպորտ, գնումներ և ժամանց:
Զբոսաշրջիկների զգալի ծախսերը նպաստում են Հայաստանի ընդհանուր տնտեսական աճին՝ ընդգրկելով տարբեր ոլորտներ: Տեղի հյուրանոցները, ռեստորանները, տրանսպորտային միջոցները, հուշանվերների խանութները աշխատում են ի նպաստ տնտեսական կենսունակությանը, քանի որ զբոսաշրջային ծախսերը խթանում են նաև մասնավոր բիզնեսի զարգացմանը: Ավելին, զբոսաշրջային ծախսերից ստացված եկամուտները առանցքային դեր են խաղում Հայաստանի զբոսաշրջային ենթակառուցվածքների և ծառայությունների հետագա զարգացման գործում: Այս միջոցները կարող են ուղղվել կեսապայմանների բարելավմանը, տեսարժան վայրերի զարգացմանը և նպատակային մարքեթինգային արշավների իրականացմանը՝ երկրի եզակի առաջարկները ներկայացնելու համար: Զբոսաշրջության ոլորտում շարունակական ներդրումներ կատարելով՝ Հայաստանը ապահովում է կայուն աճ և ամրացնում իր դիրքը՝ որպես գայթակղիչ վայր ապագա այցելուների համար:
Բացի տնտեսական ազդեցությունից, զբոսաշրջիկների զգալի ծախսերը նպաստում են Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական կառուցվածքի բարելավմանը: Ստեղծվում է աշխատանքային զբաղվածություն տարբեր ոլորտներում՝ հյուրընկալություն, տրանսպորտ, էքսկուրսիաներ և արհեստագործությունը: Բացի այդ, զբոսաշրջությունից ստացված եկամուտը աջակցում է տեղական համայնքների կենսամակարդակի բարելավմանը:
«Հայաստանում զբոսաշրջության ոլորտի աճը վկայում է երկրի յուրահատուկ առաջարկների և այցելուների համար բարենպաստ միջավայր ստեղծելու կառավարության ջանքերի մասին»: Արման Խաչատուրյան, Հայաստանի ազգային մրցունակության հիմնադրամի գործադիր տնօրեն
Շուկայի հիմնական աղբյուրները
Հայաստանի զբոսաշրջության ոլորտը շարունակում է գրավել աշխարհի տարբեր երկրներից այցելուների, ընդ որում տարբեր աղբյուրներ, այդ թվում էկոնոմիկայի նախարարության վերջին տվյալները նշում են այն հիմնական երկրները, որոնք նպաստում են երկրի զբոսաշրջության ոլորտի զարգացմանը:
2023 թվականի առաջին եռամսյակում Հայաստանն օտարերկրյա զբոսաշրջիկների այցելությունների զգալի աճ է գրանցել՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ հասնելով 81,2%-ի։
աղբյուր՝ mineconomy.am
Նշենք, որ Ռուսաստանը հիմնական աղբյուրների շարքում կարևոր դիրք է զբաղեցնում՝ կազմելով ընդհանուր այցելուների թվի զգալի մասը: Միայն այս եռամսյակում Ռուսաստանից Հայաստան է ժամանել 237 040 այցելու՝ կազմելով զբոսաշրջության ընդհանուր ներհոսքի 52,5%-ը։ Ռուս այցելուների թիվը նախորդ տարվա համեմատ 2,2 անգամ ավելացել է, ինչը պայմանավորված է Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև արմատավորված մշակութային և պատմական կապերով, ինչպես նաև զբոսաշրջային կապերի ամրապնդմանն ուղղված համատեղ ջանքերով:
Հայաստանի զբոսաշրջային ոլորտում ներդրում ունի նաև Վրաստանը: 2023 թվականի առաջին եռամսյակում Հայաստանի զբոսաշրջային առաջարկներն ուսումնասիրել են 53707 վրացի զբոսաշրջիկներ՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նկատելի աճելով 2,2 անգամ։ Երկու երկրների միջև մտերմությունը, ընդհանուր սահմանը և մշակութային կապերը առանցքային դեր են խաղացել ավելի շատ վրացի ճանապարհորդների գրավելու համար դեպի Հայաստան:
Իրանը նույնպես ընդհանուր շուկայում զբաղեցնում է կարևոր դիրք՝ գրանցելով զբոսաշրջության ոլորտում զգալի աճ: 2023 թվականի առաջին եռամսյակում Հայաստան է այցելել 25 458 իրանցի զբոսաշրջիկ, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ գրանցելով 9,3%-ով աճ: Տրանսպորտային կապերի բարելավումը և ճամփորդական սահմանափակումների հանումը, անկասկած, նպաստել են իրանցի այցելուների հոսքին, ովքեր ընտրում են Հայաստանը որպես զբոսաշրջային նախընտրելի ուղղություն:
Բացի այդ այցելուները տարբեր երկրներից, այդ թվում՝ Ֆիլիպիններից, Ուկրաինայից, Հնդկաստանից, ԱՄՆ-ից, Բելառուսից, Ֆրանսիայից, Գերմանիայից, Թուրքիայից, Մոլդովայից, Ղազախստանից, Իտալիայից, Նիդեռլանդներից, ԱՄԷ-ից, Մեծ Բրիտանիայից, Լիտվայից, Չինաստանից և Բուլղարիայից, նույնպես արժեքավոր ներդրում են ունեցել Հայաստանի զբոսաշրջության ոլորտի զարգացման և առաջընթացի գործում։
Կենսունակ բնակեցման ոլորտ
Հայաստանում հյուրանոցային ոլորտը կրել է զգալի փոփոխություններ. հյուրանոցները առանցքային դեր են խաղում այցելուների համար հարմարավետության և հյուրընկալության կազմակերպման գործում: Քանի որ զբոսաշրջության ոլորտը զարգանում է, Statista.com-ի վերջին կանխատեսումները ցույց են տալիս Հայաստանի հյուրանոցային ոլորտի խոստումնալից ապագան:
Ըստ այդ կանխատեսումների՝ հյուրանոցային ոլորտի եկամուտը 2023 թվականին կհասնի մինչև 103,20 միլիոն ԱՄՆ դոլարի: Այս կանխատեսումը ցույց է տալիս Հայաստանի հյուրանոցային ոլորտի կայուն առաջխաղացումը:
Ակնկալվում է, որ հյուրանոցային սեգմենտը կպահպանի տարեկան աճի կայուն տեմպերը՝ 8,78% կանխատեսվող համակցված տարեկան աճի տեմպերով 2023-ից հասնելով մինչև 2027 թվականը: Նման ցուցանիշը հիմք է ստեղծում եկամտի աճի, մինչև 2027 թվականը հասնելով $144,50 միլիոնի և ավելի ընդգծելով ոլորտի ներուժը:
Հյուրանոցային ոլորտում ակնկալվում է հյուրերի կանխատեսվող թվի աճ 407,400-ով մինչև 2027 թվականը: Այս դրական սպասումներով է պայմանավորված Հայաստանում բարձրակարգ հյուրանոցների պահանջարկը, քանի որ ավելի շատ ճանապարհորդներ են ընտրում այս գրավիչ երկիրը որպես իրենց նախընտրելի ուղղություն:
Հայաստանում հյուրանոցային ոլորտը շարունակում է զարգանալ՝ հյուրերի համար ապահովելով հարմարավետություն՝ միաժամանակ խթանելով երկրի տնտեսական բարգավաճմանը: Եկամուտների կանխատեսվող աճը, զուգորդված այցելուների թվի աճի հետ, ամրապնդում է Հայաստանի գրավչությունն ու ճամփորդողների համար որպես նախընտրելի երկիր ընտրելու հանգամանքը:
Ավելին, ակնկալվում է, որ հյուրանոցներից օգտվողների թիվը նկատելի կփոխվի 2023 թվականին 11,4%-ից կհասնի 13,7%-ի մինչև 2027 թվականը: Մեկ այցելուի միջին եկամուտը (ARPU) դիտարկելիս, ըստ կանխատեսման սահմանվում է 304,60 ԱՄՆ դոլար, ինչը նշանակում է, որ այցելուները օգտվում են Հայաստանում հյուրանոցային առաջնահերթ ծառայություններից: Այս ցուցանիշը միանշանակորեն ցույց է տալիս հյուրերի պատրաստակամությունը՝ կատարելու ներդրումներ հարմարավետության և բարձրակարգ սապսարկման համար:
Հյուրանոցային ոլորտում կատարվող փոփոխությունները ենթադրում են, որ առցանց վաճառքը առանցքային դեր կխաղա եկամուտների ծավալների մեծացման գործում: Մինչև 2027 թվականը կանխատեսվում է, որ հյուրանոցային սեգմենտի ընդհանուր եկամտի 86%-ը կապահովվի առցանց վաճառքից: Սա ընդգծում է թվային հարթակների միջոցով ամրագրումների կարևորությունը՝ ավելի լայն լսարան ստեղծելու համար:
Հայաստանի հյուրանոցային ոլորտը շարունակում է զարգանալ՝ այցելուների համար հանդես գալով բազմազան առաջարկներով: Եկամուտների կանխատեսվող աճը՝ զուգորդված այցելուների աճող թվով և առցանց վաճառքի առաջխաղացմամբ, վկայում է ակտիվ մրցակցային շուկայի մասին:
«Մարքեթինգային ռազմավարական քայլերի միջոցով Հայաստանն արդյունավետ կերպով ցուցադրում է իր մշակութային ժառանգությունը և բնության հրաշքները համաշխարհային լսարանի առաջ՝ գրավելով զբոսաշրջիկների ամբողջ աշխարհից»: — Արա Խզմալյան, Հայաստանի զբոսաշրջության խորհրդի տնօրեն
Կառավարության նախաձեռնությունները, որոնք խթանում են աճ
Հայաստանի կառավարությունը գիտակցում է զբոսաշրջության ոլորտի հսկայական ներուժը և ակտիվորեն ներգրավված է ոլորտի աճի ու զարգացման կարևոր գործում։ Ռազմավարական քայլերի և զգալի ներդրումների միջոցով կառավարությունը նպատակ ունի զբոսաշրջության համաշխարհային քարտեզի վրա Հայաստանը դիրքավորել որպես գրավիչ և մրցունակ ուղղություն:
Առանցքային քայլերից մեկը ենթակառուցվածքների զարգացումն է: Դրան ուղղված քայլերից մեկն այն էր, որ կառավարությունը 1 միլիարդ դրամի (մոտ 2,5 միլիոն դոլարին համարժեք) չափով լրացուցիչ միջոցներ է հատկացրել ամբողջ երկրում զբոսաշրջային ենթակառուցվածքների զարգացման համար։ Այս ներդրումները ռազմավարական առումով ուղղված են տրանսպորտային միջոցների բարելավմանը, ճանապարհների բարենորոգմանը և զբոսաշրջային հայտնի վայրերի հասանելիության ստեղծմանը: Ամրապնդելով ոլորտի ենթակառուցվածքները՝ կառավարությունը ձգտում է ապահովել անխափան ճանապարհորդական փորձ և հեշտացնել Հայաստանի բազմազան լանդշաֆտների և տեսարժան վայրերի ուսումնասիրությունը: Կառավարության մեկ այլ ուշագրավ նախաձեռնություն է 20 տարբեր զբոսաշրջային կլաստերների ստեղծումը։ Հատուկ տարածաշրջաններ և տեսարժան վայրեր խթանելու համար այս կլաստերները միավորում են համապատասխան շահագրգիռ կողմերին, բիզնեսներին և տեղական համայնքներին:
Առաջնային նպատակ է խթանել կոոպերատիվ գործընկերություններին, զարգացնել զբոսաշրջային առաջարկները և կազմել նոր առաջարկներ այցելուների համար: Այս կլաստերները ոչ միայն զարգացնում են տնտեսությունը, այլև առանձնացնում են յուրաքանչյուր տարածաշրջանի մշակութային, պատմական և բնական հարստությունները: Գիտակցելով արդյունավետ մարքեթինգի և առաջխաղացման առանցքային դերը՝ կառավարությունը նպատակաուղղված արշավներ է սկսել՝ բարձրացնելու Հայաստանի՝ որպես բացառիկ զբոսաշրջային վայրի մասին համաշխարհային իրազեկվածությունը: Օգտագործելով թվային հարթակների, սոցիալական մեդիայի և տուրիզմի միջազգային տոնավաճառների արդյունավետությունը՝ այս քայլերը ցույց են տալիս երկրի գրավչությունները և ներգրավում այցելուների ամբողջ աշխարհից: Ընդգծելով Հայաստանի տուրիստական առավելությունները՝ այս մարքեթինգային ջանքերը նպատակ ունեն գրավելու զբոսաշրջիկների:
Ավելին, կառավարությունն ակտիվորեն զբաղվում է զբոսաշրջության ոլորտը կարգավորող օրենսդրական դաշտի և կանոնակարգերի ամրապնդմամբ։ հայտեր և որակի վերահսկողության խիստ մեխանիզմներ: Այս գործողությունները կապահովվեն զբոսաշրջության ոլորտի կայուն, պատասխանատու և հաճախորդակենտրոն գործունեությունը՝ հետագայում ընդլայնելով այցելուների թիվը և կազմակերպելով ոլորտի երկարաժամկետ աճը: Ոլորտը խթանելու և արդյունավետ համագործակցությունը խրախուսելու համար կառավարությունը պարբերաբար կազմակերպում է խորհրդակցություններ և ֆորումներ, որոնք նպաստում են պետական պաշտոնյաների և ոլորտի շահագրգիռ կողմերի միջև համագործակցությանը:
Այս համապարփակ նախաձեռնությունների միջոցով Հայաստանի կառավարությունն ակտիվորեն բացում է զբոսաշրջության ոլորտի ողջ ներուժը։ Ներդրումներ կատարելով ենթակառուցվածքներում, ստեղծելով կենսունակ զբոսաշրջային կլաստերներ, իրականացնելով արդյունավետ մարքեթինգային ռազմավարություններ և հաստատելով կայուն կարգավորող դաշտ՝ կառավարությունը ճանապարհ է հարթում կայուն աճի, մրցունակության բարձրացման և այցելուների թվի աճի համար: Այս նախաձեռնությունները ցույց են տալիս հեռուն գնացող տեսլական՝ Հայաստանը դիրքավորելով որպես համաշխարհային զբոսաշրջության առաջատար ուղղություն և ապահովելով ոլորտի նշանակալի ներդրումը երկրի ընդհանուր տնտեսական զարգացման մեջ:
Հաջողության հիմնական գործոնները
Որոշ հիմնական գործոններ նպաստում են Հայաստանի զբոսաշրջության հաջողությանը և այն դարձնել առավել գրավիչ ճանապարհորդների համար:
Մշակութային ժառանգություն. Հայաստանի հարուստ պատմամշակութային ժառանգությունը այն դարձնում է յուրահատուկ զբոսաշրջային ուղղություն: Ճարտարապետական կոթողները, պատմական հուշարձանները և հնագույն ձեռագրերը գրավում են հետազոտողների և պատմաբանների ամբողջ աշխարհից:
Եզակի բնապատկերներ. Հայաստանը հայտնի է իր գեղեցիկ լեռներով, լճերով և լանդշաֆտներով, որոնք գրավում են ակտիվ հանգստի և բնության սիրահարներին:
Հյուրընկալություն. Հայ ժողովրդի ջերմ հյուրընկալությունը զգալիորեն նպաստում է ճանապարհորդների դրական վերաբերմունքին` ստիպելով նրանց սպասված հյուր զգալ:
Զարգացող ենթակառուցվածք. Զբոսաշրջության աճող արդյունաբերությունը հիմնված է բարելավված ենթակառուցվածքների վրա՝ ներառյալ հյուրանոցները, տրանսպորտը և զբոսաշրջային ծառայությունները:
Գովազդային ջանքեր. Կառավարության և զբոսաշրջային ընկերությունների կողմից իրականացվող շուկայավարման ակտիվ ջանքերն օգնում են ավելի շատ այցելուներ ներգրավել ամբողջ աշխարհից:
Անվտանգություն. Այցելուների անվտանգությունն ու հարմարավետությունն ապահովելու մշտական փորձերը ցույց են տալիս Հայաստանի հետևողականությունը՝ երկիրը դարձնել առավել գրավիչ ճանապարհորդելու համար:
Հետաքրքիր զբաղմունքներ. Մշակութային, սպորտային և ժամանցի մի շարք միջոցառումներ գրավում են տարբեր հետաքրքրությունների և նախասիրությունների ճանապարհորդներին:
Եզրակացություն
Զբոսաշրջությունը Հայաստանի համար դարձել է կարևոր ոլորտ՝ աջակցելով տնտեսության աճին, նպաստելով աշխատատեղերի ստեղծմանը և սոցիալական տարբեր նախաձեռնություններին։ Զբոսաշրջիկների այցերի աննախադեպ աճը և օտարերկրյա այցելուների զգալի ծախսերը կարևորում են Հայաստանի գրավչությունը՝ որպես ճանապարհորդական ցանկալի ուղղություն: Այս միտումի պահպանումն ու ամրապնդումը պահանջում է կառավարության և զբոսաշրջային կազմակերպությունների շարունակական ջանքերը՝ խթանելու զբոսաշրջային առաջարկները և յուրաքանչյուր այցելուի համար անմոռանալի ճամփորդություն ապահովելու համար:
Նշում. Ներկայացված վիճակագրությունը և կանխատեսումները հիմնված են տվյալների և վերլուծական հաշվետվությունների վրա, որոնք տրամադրվել են աղբյուրների կողմից 2023 թվականին սույն հոդվածը գրելու պահին: Ժամանակի ընթացքում ստույգ տվյալները կարող են փոխվել, և Հայաստանում զբոսաշրջության ոլորտի վերաբերյալ արդի տեղեկատվության համար խորհուրդ է տրվում դիմել նշված աղբյուրներին:
Պատվիրեք ներգնա տուր փաթեթներ, անհատական էքսկուրսիոն տուրեր և ամենօրյա կանոնավոր տուրեր ONE WAY TOUR տուրիստական ընկերությունում և մենք կօգնենք Ձեզ բացահայտել Հայաստանը:
