Օձուն Վանական Համալիր

Մարզ

Լոռի

Հեռավորությունը Երևանից

162.3 Կմ

Տեսակ

Վանք/եկեղեցի

Օձունը Գուգարաց աշխարհի հնագույն բնակավայրերից է, գտնվում է այժմյան Ալավերդի քաղաքից 8 կմ հարավ-արեւմուտք։ Տարածքը հարուստ է միջնադարյան ճարտարապետական ժառանգությամբ, որի գլխավոր գոհարը գյուղի կենտրոնում վեր խոյացող Օձունի տաճարն է՝ 5-6-րդ դարերի գմբեթավոր բազիլիկ եկեղեցին։ Այս տաճարը հորինվածքով մոտ է վաղ քրիստոնեական եռանավ բազիլիկներին, սակայն միաժամանակ առանձնանում է գմբեթավոր կառուցվածքով։ Կառույցը ժամանակագրորեն դասվում է 6-րդ դարի վերջերին։ Այն հայտնի է նաեւ Սբ. Աստվածածին, Սբ. Նշան, Սբ. Հովհաննես կամ Խաչգունդ անուններով։ Վերջին տարբերակը նվիրված է եկեղեցու բակում թաղված Խաչգունդ քահանայի հիշատակին՝ 1291 թվականին կանգնեցված քանդակազարդ խաչքարի հետ։ Տաճարը կառուցված է սրբատաշ բազալտով եւ բաց շագանակագույն ֆելզիտով։ Արտաքինից այն ուղղանկյունաձեւ է՝ արեւելքից արեւմուտք ձգվող հատակագծով, ունի կիսաշրջանաձեւ խորան՝ երկհարկ ավանդատներով եւ եզերող արտաքին կամարաշար սրահով։ Արտաքին սրահն ու աղոթասրահը համաժամանակյա են՝ կառուցված նույն գեղարվեստական ոճով։ Տաճարի ներսում ու դրսում պահպանվել են բազմաթիվ հայերեն արձանագրություններ։ Պատկերաքանդակներն ու զարդաքանդակները բնորոշ են 6-7-րդ դարերի քրիստոնեական արվեստին։ Եկեղեցին ժամանակի ընթացքում բազմիցս վերանորոգվել է։ Դա վկայում են ինչպես արձանագրությունները, այնպես էլ եկեղեցու բակում գտնվող տապանաքարերը։ 19-րդ դարի վերջում թիֆլիսաբնակ Զաքարիա եւ Բաղդասար Աբովյան եղբայրները իրենց միջոցներով վերակառուցել են եկեղեցին եւ նրա պարիսպները։ Այդ փաստը հավաստվում է գմբեթակիր սյանը ամրացված արձանագրությամբ եւ նրանց մոր՝ Եղիսաբեթի տապանաքարով։ 19-րդ դարում եկեղեցու արեւելյան ճակատային հատվածում ավելացվել են երկու համաչափ զանգաշտարակներ։