Երերույքի ճարտարապետական համալիր

Մարզ

Շիրակ

Հեռավորությունը Երևանից

104.3 Կմ

Տեսակ

Վանք/եկեղեցի

Երերույքի ճարտարապետական համալիրը վաղ քրիստոնեական ճարտարապետության նշանավոր հուշարձաններից է։ Այն հայտնի է նաեւ որպես Երերույքի բազիլիկ, Սբ. Աստվածածին կամ պարզապես Երերույք։ Տաճարն ուշ միջնադարում դարձել է վանք-եկեղեցի՝ Սբ. Երրորդություն անունով։ Երերույքը եռանավ բազիլիկ է, կառուցվել է 5-6-րդ դարերում, կանգնած է բնական ժայռոտ հարթավայրում, 5-7 եւ 9 աստիճաններով շրջապատված հիմնահարթակի վրա։ Աստիճանային լուծումն առաջին հերթին նպատակ էր հետապնդում ուղղելու տեղի անկանոնությունները: Այս աստիճաններն ամբողջությամբ կառուցվել էին մշակված մեծ քարերից։ Տաճարը կառուցված է Անիի բաց նարնջագույն տուֆից։ Երերույքի տաճարի ծածկն այժմ ամբողջությամբ բաց է, սյունազարդ սրահներից պահպանվել են միայն ավերված բեկորները, սակայն դրանց վրա տեսանելի են քանդակազարդ խարիսխներն ու խոյակները, որոնք վկայում են 5-րդ դարին բնորոշ ճարտարապետական ոճի մասին։ Տաճարն ունի երեք մուտք՝ երկուսը՝ հարավային կողմից, մեկը՝ արեւմտյան։ Տաճարի հարավային ճակատը տարբերվում է մյուսներից իր գեղարվեստական հարդարանքով, որտեղ պահպանվել են երկու քանդակազարդ դռներ՝ ընդգծելով ճակատի շքեղ տեսքը։ Արեւմտյան մասում կան երկու փոքր սենյակներ, որոնք նույնպես հասել են մեզ կիսավեր վիճակում։ Ամենատխուր վիճակում գտնվում է խորանը՝ տաճարի արեւելյան հատվածում, որը ոչ միայն ներսից, այլեւ դրսից ավերված է։ Երերույքի տաճարում կատարվել են մի շարք հնագիտական պեղումներ։ 1900-ականներին ուսումնասիրություններ են կատարել Թորոս Թորամանյանն ու Նիկողայոս Մառի ղեկավարած արշավախումբը: 2010-2011 թվականներին այստեղ աշխատել են Շիրակի Երկրագիտական թանգարանի եւ Ֆրանսիայից՝ Պրովանսի համալսարանին կից գործող «Միջերկրականի շուրջ գտնվող երկրների միջնադարյան հնագիտության լաբորատորիայի» մասնագետները։ 2009-2016 թվականներին Պատրիկ Տոնապետյանի գլխավորած Էքս-Մարսելի համալսարանի հայ-ֆրանսիական հնագիտական արշավախումբը նույնպես կատարել է  հետազոտություններ: