Նորատուս, Հայրավանք, Սևանա լիճ, Սևանավանք

1. Նորատուս

Նորատուսի խաչքարերի գերեզմանոցը Հայաստանի ամենամեծ խաչքարերի (քարե խաչերի) դաշտն է, որը գտնվում է Գեղարքունիքի մարզում, Սևանա լճի մոտ։ Այս միջնադարյան գերեզմանոցը թվագրվում է IX–XVII դարերով և ներառում է ավելի քան 800 խաչքար, որոնցից յուրաքանչյուրը զարդարված է մանրակրկիտ փորագրություններով և կրոնական խորհրդանիշներով։ Տեղանքը հաճախ համեմատվում է Հին Ջուղայի (Նախիջևան) խաչքարերի գերեզմանոցի հետ, որը ոչնչացվել է 21-րդ դարի սկզբին։ Նորատուսը կարևոր մշակութային և պատմական վայր է, որը խորհրդանշում է հայկական քարհետ մշակույթի ու քրիստոնեական ժառանգության հարուստ ավանդույթները։ Այցելուները կարող են շրջել գերեզմանոցով և հիանալ հայկական վարպետ քարագործների արվեստով։

2. Հայրավանք

Հայրավանքի վանքը միջնադարյան հայկական վանք է, որը գտնվում է Սևանա լճի ափին՝ Գեղարքունիքի մարզում։ Վանքը թվագրվում է IX–XII դարերին և բաղկացած է եկեղեցուց, փոքր մատուռից ու բազմաթիվ խաչքարերից։ Վանքի ճարտարապետությունը բնորոշ է հայկական միջնադարյան կառույցներին՝ հաստ քարե պատեր և գմբեթ։ Վանքից բացվում է հիասքանչ տեսարան դեպի Սևանա լիճը, ինչը այն դարձնում է ոչ միայն հոգևոր, այլև զբոսաշրջային գրավիչ վայր։ Տեղական ավանդույթների համաձայն՝ Հայրավանքում ապրել է մի իմաստուն վանական, ով հրաշքով փրկել է գյուղը թշնամիներից։ Այսօր Հայրավանքը պատմամշակութային կարևոր նշանակություն ունի և գրավում է բազմաթիվ զբոսաշրջիկների ու ուխտավորների։

3. Սևանա լիճ

"Առաջինն ուր կայցելենք Սեւանա լիճն է՝ Հայաստանի գեղեցկուհին։ Լինելով ծովի մակերևույթից 1900 մետր բարձր՝ Սեւանը հանդիսանում է աշխարհում երկրորդ բարձրադիր լիճը քաղցրահամ ջրի պաշարով։ Հրաբխային ծագման Սեւանը շրջապատված է լեռնաշղթաներով, կիսված երկու հատվածների եւ մեկ մեծ թերակղզու։ Այցեքարտ դարձած Սեւանա լիճը վայելում է մեծ մասսայականություն զբոսաշրջիկների շրջանում՝ եւ' ակտիվ, եւ' պասիվ հանգստի համար։ Առավելագույնը 83 մետր խորությամբ Սեւանը պատմական երեք հայկական լճերից միակն է, որը գտնվում է ՀՀ տարածքում։"

4. Սևանավանք

"Աշոտ Ա թագավորի դուստր Մարիամը խոսք էր տվել հանգուցյալ ամուսնու պատվին կառուցել 30 եկեղեցիներ եւ խոստմանը հավատարիմ մնաց ամբողջ կյանքի ընթացքում։ Դրանցից մեկը Սեւանավանքն է՝ կառուցված 874 թվականին։ Դեռ 4-րդ դարում հիմնադրված լինելով՝ Սեւանավանքն իր զարգացումն ապրում է 9-րդ դարում։ Կանգուն երկու եկեղեցիներից զատ, առանձնակի ուշադրության է արժանի 17-րդ դարի յուրահատուկ խաչքարը՝ իր բազմաթիվ աստվածաշնչյան տեսարաններով։ Մայրաքաղաք Երեւանի անունը առաջին անգամ արձանագրվել է հենց Սեւանավանքի գմբեթի վրա։"