Հաղարծին Վանական Համալիր

Մարզ

Տավուշ

Հեռավորությունը Երևանից

108.6 Կմ

Տեսակ

Վանք/եկեղեցի

10-13-րդ դարերում կառուցված Հաղարծին վանական համալիրը գտնվում է Դիլիջանից 18 կմ հեռավորության վրա՝ անտառածածկ լեռների գրկում։ Վանքի հիմնադրման մասին չկան մատենագրական տեղեկություններ ու հայտնի հայտնի չէ, թե ով եւ երբ է այն կառուցել։ Սակայն, պատմական իրադարձությունների համադրման արդյունքում կարելի է ասել, որ Հաղարծին վանական համալիրը հիմնադրվել է Բագրատունիների օրոք։ Համալիրը կազմված է երեք եկեղեցիներից, երկու գավթից (մեկը՝ ավերված), սեղանատնից եւ աղոթարաններից։ Սբ․ Գրիգոր եկեղեցին, որը վանքի ամենահին կառույցն է, խաչաձեւ-գմբեթավոր է։ Սբ․ Գրիգորին հյուսիսից կից է Սբ․ Ստեփանոս գմբեթավոր եկեղեցին, իսկ արեւմուտքից՝ քառասյուն գավիթը, որը կառուցվել է Իվանե Զաքարյանի հովանավորությամբ 12-րդ դարի վերջում։ Համալիրի գլխավոր եկեղեցին Սբ․ Աստվածածինն է, որն իրենից ներկայացնում է գմբեթավոր դահլիճ։ Այս եկեղեցու դիմաց պահպանվել են ավերված գավթի մնացորդները։ Սբ․ Գրիգոր եկեղեցու գավթի հարավային պատի տակ տեղակայված է արքայական դամբարանը, որտեղ առկա տապանաքարերից միայն մեկն է հնարավոր վերծանել, ըստ որի, այստեղ թաղված է Բագրատունյաց թագավոր Սմբատ Ա-ն, իսկ մյուս տապանաքարերը, հավանական է, որ պատկանում են Կյուրիկյան թագավորներին։ Սեղանատունը, որը կառուցել է ճարտարապետ Մինասը, առանձնահատուկ տեղ է գրավում աշխարհիկ ճարտարապետության մեջ։ Այն իրենից ներկայացնում է ուղղանկյուն դահլիճ, որը զույգ սյուներով բաժանված է երկու հավասար մասերի։