Սևանա լիճ, Հայրավանք, Նորատուսի խաչքարեր, Սելիմի քարավանատուն, Ջերմուկ

1. Սևանա լիճ

"Առաջինն ուր կայցելենք Սեւանա լիճն է՝ Հայաստանի գեղեցկուհին։ Լինելով ծովի մակերևույթից 1900 մետր բարձր՝ Սեւանը հանդիսանում է աշխարհում երկրորդ բարձրադիր լիճը քաղցրահամ ջրի պաշարով։ Հրաբխային ծագման Սեւանը շրջապատված է լեռնաշղթաներով, կիսված երկու հատվածների եւ մեկ մեծ թերակղզու։ Այցեքարտ դարձած Սեւանա լիճը վայելում է մեծ մասսայականություն զբոսաշրջիկների շրջանում՝ եւ' ակտիվ, եւ' պասիվ հանգստի համար։ Առավելագույնը 83 մետր խորությամբ Սեւանը պատմական երեք հայկական լճերից միակն է, որը գտնվում է ՀՀ տարածքում։"

2. Հայրավանք

Հայրավանքի վանքը միջնադարյան հայկական վանք է, որը գտնվում է Սևանա լճի ափին՝ Գեղարքունիքի մարզում։ Վանքը թվագրվում է IX–XII դարերին և բաղկացած է եկեղեցուց, փոքր մատուռից ու բազմաթիվ խաչքարերից։ Վանքի ճարտարապետությունը բնորոշ է հայկական միջնադարյան կառույցներին՝ հաստ քարե պատեր և գմբեթ։ Վանքից բացվում է հիասքանչ տեսարան դեպի Սևանա լիճը, ինչը այն դարձնում է ոչ միայն հոգևոր, այլև զբոսաշրջային գրավիչ վայր։ Տեղական ավանդույթների համաձայն՝ Հայրավանքում ապրել է մի իմաստուն վանական, ով հրաշքով փրկել է գյուղը թշնամիներից։ Այսօր Հայրավանքը պատմամշակութային կարևոր նշանակություն ունի և գրավում է բազմաթիվ զբոսաշրջիկների ու ուխտավորների։

3. Նորատուսի խաչքարեր

Նորատուսի խաչքարերի գերեզմանոցը Հայաստանի ամենամեծ խաչքարերի (քարե խաչերի) դաշտն է, որը գտնվում է Գեղարքունիքի մարզում, Սևանա լճի մոտ։ Այս միջնադարյան գերեզմանոցը թվագրվում է IX–XVII դարերով և ներառում է ավելի քան 800 խաչքար, որոնցից յուրաքանչյուրը զարդարված է մանրակրկիտ փորագրություններով և կրոնական խորհրդանիշներով։ Տեղանքը հաճախ համեմատվում է Հին Ջուղայի (Նախիջևան) խաչքարերի գերեզմանոցի հետ, որը ոչնչացվել է 21-րդ դարի սկզբին։ Նորատուսը կարևոր մշակութային և պատմական վայր է, որը խորհրդանշում է հայկական քարհետ մշակույթի ու քրիստոնեական ժառանգության հարուստ ավանդույթները։ Այցելուները կարող են շրջել գերեզմանոցով և հիանալ հայկական վարպետ քարագործների արվեստով։

4. Սելիմի քարավանատուն

Սելիմի քարավանատունը, որը հայտնի է նաև որպես Օրբելյանների քարավանատուն, միջնադարյան Մետաքսի ճանապարհի իջևանատուն է, որը գտնվում է Վայոց Ձորի մարզում, Հայաստանի տարածքում։ Այն կառուցվել է 1332 թվականին իշխան Չեսար Օրբելյանի կողմից և ծառայել է որպես հանգրվան քարավանների ու ճանապարհորդների համար, որոնք անցնում էին Սելիմի լեռնանցքով։ Քարավանատունը լավագույնս պահպանվածներից է Հայաստանում․ այն կառուցված է բազալտից և ունի կամարաձև դահլիճ, որը նախատեսված էր թե՛ մարդկանց, թե՛ նրանց կենդանիների համար՝ ապահովելով պաշտպանություն կլիմայական ծանր պայմաններից։ Այս վայրը ոչ միայն բացում է հրաշալի տեսարան դեպի լեռները, այլև հիշեցնում է Հայաստանի կարևոր դերը միջնադարյան առևտրային ուղիներում։ Այսօր այն պատմամշակութային նշանակալի հուշարձան է և գրավում է բազմաթիվ զբոսաշրջիկների։

5. Ջերմուկ

Հասնելով Ջերմուկ, գնում ենք տեսնելու ջրվեժը։ 68-70 մետր բարձրությամբ «Ջրահարսի վարսեր» ջրվեժը պատմում է մեզ արգելված սիրո մասին լեգենդը, ըստ որի իր սիրեցյալին հանդիպելու համար իշխանն անիծում է իր դստերը, որը վերածվում է քարի, իսկ մազերը դեռ հոսում են ջրի տեսքով, ջրվեժն էլ ստանում է «Ջրահարսի վարսեր» անունը։