Տառերի պուրակ, Քարի լիճ, Ամբերդ ամրոց, Վահրամաշեն

1. Տառերի պուրակ

Տուրի վերջին կանգառը Տառերի պուրակն է։ Չէ որ, աշխարհում կան ոչ ավել, քան 70 այբուբեններ, որոնցից մեկը հայկականն է։ Ստեղծվելով 405 թվականին` շուրջ 1600 տարի հայոց տառերն ու հայ ժողովուրդը անբաժան են։ Լինելով սեփական գիր ունեցող ժողովուրդ, հայերն իրենց պատմության ընթացքում ստեղծել եւ տարածել են հազարավոր ձեռագրեր, գրքեր, մատյաններ։ Եւ ահա, 2005 թվականին նշելով գրերի ստեղծման 1600-ամյակը, կառուցվեց Տառերի պուրակը։ 38 տառերը քանդակների տեսքով, կանգնած են փոքրիկ դաշտի վրա, Արագած լեռան լանջին, իսկ տառերի ետեւում հայ ժողովրդի մշակույթի առավել հայտնի գործիչներն են՝ Մեսրոպ Մաշտոցն ու Գրիգոր Լուսավորիչը։

2. Քարի լիճ

Արագած լեռան վրա շատ են լճակները, որոնցից մեկն էլ Քարի լիճն է, 3207 մետր բարձրության վրա գտնվող։ Սառցե գոյացություններից առաջացած Քարի լիճը ունի մինչեւ 8 մետր խորություն եւ խիստ սառը ջուր։ Լճի մակերեսը կազմում է 0.12 կմ/քառ, իսկ լճի արեւմտյան կողմից սկիզբ է առնում Արքաշեն գետը։

3. Ամբերդ ամրոց

2300 մետր ծովի մակերևույթից բարձր գտնվող Ամբերդը բնակեցված է եղել դեռ քարե դարից, իսկ այսօրվա ամրոցը վեր է կանգնել 10-րդ դարում։ Գտնվելով երկու գետերի միախառնման տեղում՝ ամրոցը երկար դարեր մնացել է բացառիկ անառիկ եւ ընկել է միայն 14-րդ դարում, որից հետո աննշան փոփոխություններով հասել մեր օրեր։ Ամրոցը բաղկացած է բերդից, 1026 թվականի սբ. Աստվածածին եկեղեցուց, մատուռից, բաղնիքից եւ այլ աշխարհիկ շինություններից։

4. Վահրամաշեն

Վահրամաշեն եկեղեցին միջնադարյան հայկական եկեղեցի է, որը գտնվում է Վահրամաշեն գյուղում, մոտ Ապարան քաղաքին՝ Արագածոտնի մարզում։ Եկեղեցին կառուցվել է X դարում Վահրամյան ընտանիքի կողմից, որի անունով էլ ստացել է իր անվանումը։ Այն հանդիսանում է դասական հայկական ճարտարապետության օրինակ՝ մեծ կենտրոնական գմբեթով և խաչաձև նախագծով։ Եկեղեցին հայտնի է իր յուրահատուկ քարե փորագրություններով և բարի ինտերիորով, որտեղ պահպանված է նաև լավ պահպանված խաչքար (քարե խաչ)։ Վահրամաշենը կարևոր մշակութային և պատմական հուշարձան է և ծառայում է որպես վկայություն միջնադարյան Հայաստանի ճարտարապետական ժառանգության։