Ամբերդ

Մարզ

Արագածոտն

Հեռավորությունը Երևանից

52.5 Կմ

Տեսակ

Բերդ/ամրոց

Ամբերդը Հայաստանի միջնադարյան ամենանշանավոր բերդաքաղաքներից է։ Այն տեղակայված է Արագած լեռան հարավային լանջին, Բյուրական գյուղից 7 կմ հյուսիս-արեւմուտք, Արքաշեն եւ Ամբերդ գետերի միախառնման եռանկյունաձեւ հրվանդանի վրա։ Ամրոցը կառուցվել է հին եւ միջնադարյան Հայաստանում ընդունված ամրոցաշինության սկզբունքների համաձայն՝ բոլոր կողմերից շրջապատված է անդունդներով՝ ստեղծելով բնական պաշտպանական հզոր համակարգ։ Ամբերդի հիմնադրման ստույգ ժամանակն անհայտ է։ Այն վերագրում է կիկլոպյան, ուրարտական կամ վաղմիջնադարյան ժամանակաշրջաններին, սակայն հնագիտական ուսումնասիրությունները վկայում են, որ ամրոցը կառուցվել է 9-13-րդ դարերում։ Ամբերդի շինարարությունը սկսվել է Կամսարականների կողմից 7-րդ դարում, 10-րդ դարում պատկանել է Պահլավունի իշխաններին՝ դառնալով Բագրատունյաց Հայաստանի պաշտպանական կարեւոր հենակետերից մեկը։ Հետագայում Ամբերդն անցել է Զաքարյաններին, այնուհետեւ Վաչուտյաններին, որոնք ամրոցը դարձրել են վարչական կենտրոն։ Ամբերդ ամրոց-բերդաքաղաքն իր մեջ ներառում է դղյակը (իշխանական պալատ), բաղնիքը, մատուռը, Կաթողիկե Վահրամաշեն եկեղեցին, ձիթհանը եւ պաշտպանական ամուր համակարգը՝ բարձր եւ հաստ պարիսպներով։ Ամրոցի մատուռը գտնվում է բաղնիքից մոտ 9 մ հեռավորության վրա, թվագրվում է 10-րդ դարով։ Կաթողիկե Վահրամաշեն եկեղեցին կառուցվել է 1026 թվականին Վահրամ Պահլավունու հովանավորությամբ՝ տեղակայված ամրոցի կենտրոնական բարձրադիր մասում: Ամբերդում կատարված պեղումներից հայտնաբերվել են մետաղյա իրեր, զենքեր, արծաթե զարդեր, բրոնզե աշտանակներ, խեցեղեն, ապակեղեն, պղնձե ու ոսկե դրամներ, մոմակալներ: