Քաղաք Շուշի

Մարզ

Սյունիք

Հեռավորությունը Երևանից

339.7 Կմ

Տեսակ

Հուշարձան/Հուշահամալիր

"Շուշին հիմնադրվել է 1752 թվականին, իսկ քաղաքային կարգավիճակ ստացել 1840 թվականին։ Այն Լեռնային Ղարաբաղի եւ ընդհանրապես հայ միջնադարյան մշակութային եւ ռազմավարական կենտրոններից մեկն է։ Շուշին գտնվում է Վարանդա գավառում՝ բարձրադիր սարահարթի վրա, որն իր բնական անմատչելի դիրքի շնորհիվ դարեր շարունակ ծառայել է որպես պաշտպանական ամրություն տեղի հայ բնակչության համար։ Պատմական աղբյուրների համաձայն՝ վաղ միջնադարում բերդն ունեցել է Շիկաքար անվանումը։ 9-րդ դարի կեսերին այստեղ իշխան Սահլ Սմբատյանը կարեւոր հաղթանակ է տարել արաբ ասպատակիչների դեմ՝ ազատագրելով գերեվարված հայ բնակչությանը։ Այս իրադարձությունը Շուշին դարձնում է հայ ազգային-ազատագրական պայքարի վաղաժամ կենտրոններից մեկը։ Ուշ միջնադարյան աղբյուրներում Շուշին հիշվում է նաեւ այլ անուններով՝ Քարագլուխ, Քար, Շոշի բերդ եւ այլն։ Հաճախ այն հիշատակվում է նաեւ որպես Շոշի սղնախ, քանի որ թշնամական ուժերի հարձակումների ժամանակ այնտեղ ապաստան էին գտնում հարեւան Շոշ գյուղի եւ Վարանդա գավառի բնակիչները։ 18-րդ դարի սկզբին Շոշի բերդը կարեւոր ռազմավարական կետ էր հայ ազատագրական պայքարի համար։ Այն վերակառուցվել եւ ամրացվել է հայ հրամանատարների կողմից։ Նրանք հիշատակվում են որպես բերդի պաշտպաններ եւ տերեր։ 19-րդ դարում Շուշին վերածվում է առեւտրի, արհեստագործության եւ մշակույթի խոշոր կենտրոնի։ Շուշիում գործել են տպարաններ, դպրոցներ, թատրոններ եւ այն դարձել է նաեւ հայ մշակույթի հյուսիսարեւելյան կենտրոններից մեկը։ Քաղաքը հատկապես ծաղկում է Ռուսական կայսրության օրոք՝ դառնալով Կովկասի առաջատար քաղաքներից մեկը։