Սբ. Գայանե եկեղեցի

Մարզ

Արմավիր

Հեռավորությունը Երևանից

22.6 Կմ

Տեսակ

Վանք/եկեղեցի

Սբ. Գայանե եկեղեցին գտնվում է Վաղարշապատ (Էջմիածին) քաղաքի հարավային հատվածում` Մայր տաճարից հարավ-արեւելք: Պատմական աղբյուրների համաձայն, եկեղեցին կառուցվել է 630 թվականին Եզր Նիգեցի կաթողիկոսի կողմից` վկայարան-մատուռի տեղում: Եկեղեցին կառուցված է սրբատաշ տուֆով։ Ըստ Ագաթանգեղոսի, այդ մատուռը կառուցվել էր դեռեւս 4-րդ դարի սկզբին Հռիփսիմյան կույս Գայանեի գերեզմանի վրա: Եկեղեցին համարվում է հայկական եկեղեցական ճարտարապետության առաջին շրջանի լավագույն օրինակներից: Իր ճարտարապետական լուծումներով պատկանում է գմբեթավոր-բազիլիկ տիպի եկեղեցիներին, որի հորինվածքը մշակվել է 5-7-րդ դարերում։ Ավագ խորանն ու երկու քառակուսի ավանդատները տեղակայված են արեւելյան կողմում: Հարավարեւելյան ավանդատան մեջ է դեպի ավագ խորանի տակ տեղավորված Գայանե կույսի տապանատուն տանող մուտքը: Եկեղեցին ունի երեք մուտք՝ հարավային, արեւմտյան, հյուսիսային։ Եկեղեցու արտաքին տեսքը բավականին պարզ է. դռները երեսակալված են, լուսամուտների կամարները՝ զարդանախշված: Դարերի ընթացքում զգալիորեն ավերված տաճարում առաջին անգամ վերանորոգման աշխատանքներ են իրականացվել Փիլիպոս կաթողիկոսի օրոք` 1652 թվականին՝ վերականգնելով քանդված պատերը, գմբեթի թմբուկն ու վեղարը: Իսկ տասնամյակներ անց, Եղիազար Ա Այնթափցի կաթողիկոսի աթոռակալման օրոք (1682-1691 թվականներ), արեւմտյան կամ գլխավոր մուտքի կողմից կցակառուցվել է եռակամար սրահ-գավիթ, որտեղ թաղված են ամենայն հայոց կաթողիկոսներ Եղիազար Ա Այնթափցին, Աբրահամ Բ Մշեցին, Սիմեոն Ա Երեւանցին, Հովսեփ Արղությանը: Եկեղեցու ներսում եւ նրա շրջակայքի գերեզմանոցներում կան 10-17-րդ դարերի երկու տասնյակի հասնող խաչքարեր: