Նոր Վարագավանք

Վարագավանքի հոգևոր առաջնորդ Ղուկասը 1213 թվականին Անապատ է տեղափոխել Վարագավանքում պահվող մասունքները, այդ թվում` Սուրբ Խաչափայտի կտորը, որ բերել էին Հռիփսիմյան կույսերը։

Վարագա Սուրբ Խաչի մասունքն այժմ պահպանվում է Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում, և ամեն տարի նույն օրը Մայր Աթոռի Սրբարանից այն մեծ հանդիսությամբ տեղափոխվում է Նոր վարագավանք, ներկայացվում հավատացյալներին` երկրպագության և համբուրելու համար:

Կա մի ավանդազրույց վանքի շինարարի օգնականի և շինարարության համար ձորից ջուր բերող որբ աղջկա մասին: Օգնականը սիրում էր աղջկան, նրանց սերը փոխադարձ էր: Ավա՜ղ, մարեց սերը մայրամուտի հետ: Աղջիկը, չդիմանալով վանականների հալածանքներին և անեծքներին, անհետացավ: Տղան, գտնելով աղջկա անշունչ մարմինը, Նոր Վարագավանքի հարավային մասում սիրահարների համար կառուցեց փոքրիկ մի մատուռ. այն ցայսօր կանգուն է: