Արուճ, Գյումրի, Ձիթողցոնց թանգարան, Սև բերդ

1. Արուճ

Արուճ միջնադարյան հայկական գյուղ է, որը գտնվում է Արարատյան դաշտում, մոտ Արտաշատ քաղաքին։ Այն պատմական նշանակություն ունի իր Արուճի монаստիրով, որը կառուցվել է 7-րդ դարում։ Եկեղեցին հիմնադրել է Հոսրովանույշ արքայադուստրն, ով եղել է հայոց արքա Տիրիդատ III-ի կինը։ Եկեղեցին հայտնի է իր անհատական ոճով, որը համադրում է հայկական և բյուզանդական ճարտարապետական տարրեր։ Եկեղեցին ունի հրաշալի եկեղեցի, որը զարդարված է գեղեցիկ քանդակներով։ Արուճը խաղաղ մի վայր է, որը կարևոր պատմական և մշակութային նշանակություն ունի Հայաստանի միջնադարյան ժառանգության սիրահարների համար։

2. Քաղաքային տուր Գյումրիում

Հայաստանի երկրորդ քաղաքը Գյումրին, որը նաեւ կոչվել է Լենինական, Ալեքսանդրապոլ, իսկ նախնական հայկական տարբերակում Կումայրի, բնակեցված է եղել դեռեւս 3-րդ հազարամյակից։ Շատ երկար պատմական ճանապարհ անցնելով՝ Գյումրին այսօր ներկայանում է իր Հին քաղաքով, որը լավագույնս պահպանվել է քաղաքի կենտրոնում։ Գյումրիի ամեն մի շենք ունի իր պատմությունը՝ հարուստ հայկական, միջնադարյան ճարտարապետական ոգով։ Կոլորոիտային քաղաքը գրավում է իր գեղեցիկ շենքերով, փողոցներով, եկեղեցիներով եւ, իհարկե, իր չկրկնվող, յուրահատուկ գյումրվա տրամադրությամբ. չէ որ Գյումրին է Հայաստանի հումորի, արվեստի ու արհեստների կենտրոնը։ Քաղաքային տուրի մեջ ընդգրկված են նաեւ Գյումրիի երեք հայտնի եկեղեցիները եւ Սեւ բերդը։

3. Ձիթողցոնց թանգարան

Ձիթողցոնց տուն-թանգարանը գտնվում է Գյումրի քաղաքի կենտրոնում և ներկայացնում է քաղաքի առօրյան, մշակույթն ու պատմությունը։ Թանգարանը տեղակայված է 1872 թվականին կառուցված Ձիթողցյանների առանձնատանը, որը հայտնի է իր կարմիր և սև տուֆի գեղեցիկ համադրությամբ։ 1984 թվականին այս շենքում հիմնադրվել է թանգարանը, որտեղ ցուցադրվում են 19-րդ դարի 60-ականներից մինչև 20-րդ դարի 20-ական թվականների Ալեքսանդրապոլի (ներկայիս Գյումրի) ինքնավարությունը, արհեստները, հասարակական կենցաղն ու հոգևոր մշակույթը։ Ցուցասրահներում վերականգնված են նաև գյումրեցի արհեստավորների և ունևոր խավի բնակարանների ներքին տեսքերը։

4. Սև բերդ

Սև քարից կառուցված պաշտպանական ամրոցը հենց այդպես էլ կոչվում է՝ Սև բերդ։ 1834 թվականին կառուցվել է բերդը, ռուս-պարսկական երկրորդ պատերազմից հետո։ Յուրահատուկ ուշադրության է արժանի ջրահեռացման համակարգը, որը պաշտպանում էր ամրոցի պատերը անձրեւներից։ Այժմ զբոսաշրջային կենտրոնի վերածված Սեւ բերդը այցելուներին հիշեցնում է իր մարտական անցյալի մասին։