Որոտնավանք

Մարզ

Սյունիք

Հեռավորությունը Երևանից

217.8 Կմ

Տեսակ

Վանք/եկեղեցի

Որոտնավանքը, որը նաեւ հայտնի է որպես Վաղադնի վանք, հանդիսանում է Սյունիքի ճարտարապետական դպրոցի ուշագրավ նմուշներից։ Այն կառուցվել է 10-11-րդ դարերում եւ գտնվում է գյուղից երկու կիլոմետր հարավ-արեւելք՝ Որոտան գետի կիրճի եզրին։ Վանական համալիրը ներառում է երեք եկեղեցի՝ Սբ. Գրիգոր, Սբ. Ստեփանոս եւ Սբ. Կարապետ, ինչպես նաեւ գավիթ, սյունասրահներ, հյուրատուն, օժանդակ կառույցներ, պարիսպ եւ գերեզմանատուն։ Շինությունները կառուցված են հիմնականում տեղական բազալտից եւ տեղադրված են ուղղանկյուն բակի շուրջը՝ հիմնականում հյուսիսային ու արեւելյան կողմերում։ Հնագույն եկեղեցին՝ Սբ. Գրիգորը, ըստ Ստեփանոս Օրբելյանի, հիմնադրվել է Գրիգոր Լուսավորչի կողմից 4-րդ դարում եւ վերակառուցվել է ճգնավոր Հայր Ստեփանոսի կողմից։ Այն միանավ կառույց է, ներկայումս՝ ավերված։ Վաղ շրջանում ծառայել է որպես ուխտատեղի։ Սբ. Ստեփանոս եկեղեցին գտնվում է Սբ. Գրիգոր եկեղեցու հյուսիս-արեւելքում։ Այն կառուցվել է 1000 թվականին՝ Սյունյաց Սմբատ թագավորի կնոջ՝ Շահանդուխտ թագուհու նախաձեռնությամբ։ Եկեղեցին միանավ է, թաղածածկ՝ երկու ավանդատներով արեւելքում եւ մեկի շարունակությամբ հյուսիսային պատի երկայնքով։ Գավիթը կից է Սբ. Ստեփանոսին արեւմուտքից եւ կառուցվել է 11-րդ դարի սկզբին։ Դրան հարակից սյունասրահը ձգվում է հարավային կողմում եւ առանձնանում է պայտաձեւ կամարակապ բացվածքով։ Սբ. Կարապետ եկեղեցին տեղադրված է համալիրի արեւելյան հատվածում, Սբ. Ստեփանոսից հարավարեւելք։ Այն կառուցվել է 1007 թվականին՝ Շահանդուխտ թագուհու որդի Սեւադայի կողմից։ Կենտրոնագմբեթ, եռախորան, խաչաձեւ ներքին հորինվածք ունեցող այս եկեղեցին ունի մեկ մուտք՝ արեւմուտքից։ Գմբեթը վերակառուցվել է 1438 թվականին վանահայր Սարգիս Անգեղակոթցու կողմից, սակայն 1931 թվականիի երկրաշարժից քանդվել է։ Ներսում պահպանվել են որմնանկարների հատվածներ, որոնք վերականգնվել են 2011 թվականին՝ բելգիացի եւ իտալացի մասնագետների կողմից։ Համալիրը պատված է պարիսպներով՝ արեւելքից, արեւմուտքից ու հարավից, իսկ հյուսիսային պատերը միաժամանակ պաշտպանական դեր են ունեցել։ Վերջին վերանորոգման աշխատանքներն իրականացվել են 1980-ականներից սկսած եւ ավարտվել 2013 թվականին։