Սմբատաբերդ

Մարզ

Վայոց ձոր

Հեռավորությունը Երևանից

143 Կմ

Տեսակ

Բերդ/ամրոց

"Սմբատաբերդն իր գոյության ողջ ընթացքում կոչված է եղել պաշտպանելու Վայոց ձորը տարատեսակ հարձակումներւց, եւ իր ռազմավարական դիրքի շնորհիվ ծառայել է որպես կարեւոր պաշտպանական հենակետ։ Սմբատաբերդը, գտնվելով բարձրադիր բլրի վրա, պաշտպանում էր շրջակա տարածքները եւ թույլ չէր տալիս թշնամիներին հեշտությամբ ներթափանցել Եղեգիսի կիրճ։ Սմբատաբերդի կառուցվածքը տպավորիչ է։ Այն շրջապատված է ամուր եւ հաստ պարիսպներով, որոնք նախատեսված էին երկարատեւ պաշարման դիմակայելու համար։ Ամրոցի առավել մեծ մարտավարական առավելություններից մեկը դրա ջրամատակարարման համակարգն էր. ենթադրվում է, որ ամրոցը գաղտնի ջրատարներով միացվել էր շրջակա աղբյուրներին, ինչը հնարավորություն էր տալիս բնակիչներին դիմակայել երկարատեւ պաշարմանը՝ առանց ջրի պակաս զգալու։ Սմբատաբերդի պատմական նշանակությունը մեծ էր հատկապես Զաքարյան իշխանության շրջանում, երբ այն օգտագործվում էր որպես ռազմական ամրոց։ Միջնադարում այն բազմաթիվ անգամներ ենթարկվել է հարձակումների, սակայն իր ամուր պաշտպանական համակարգի շնորհիվ կարողացել է դիմակայել շատ թշնամիների։ Այսօր Սմբատաբերդը համարվում է Հայաստանի պատմական եւ մշակութային ժառանգության կարեւոր մասերից մեկը։ Այն զբոսաշրջիկների և պատմության սիրահարների համար գրավիչ վայր է, որտեղից բացվում է հիասքանչ տեսարան դեպի Վայոց ձորի լեռներն ու Եղեգիսի կիրճը։ Չնայած նրան, որ ամրոցն այժմ ավերակ վիճակում է, այն շարունակում է պահպանել իր երբեմնի փառքն ու հզորությունը՝ հիշեցնելով Հայաստանի միջնադարյան ռազմական ճարտարապետության մեծագույն ձեռքբերումները։"