Կոտայքի մարզում՝ Ազատ գետի ձախ ափին, Խոսրովի արգելոցի խիտ անտառներում գտնվում է խորհրդավոր ավերված Հավուց Թառ (Ամենափրկիչ Հավուց Թառ) վանական համալիրը: Վանքին հասնելու համար պետք է անցնել նեղ արահետով, որին հատուկ գեղեցկություն և խորհրդավորություն են հաղորդում ճանապարհին հանդիպող խաչքարերը: Այս զարմանահրաշ վայրը, ասես, պարուրված է յուրահատուկ առեղծվածային մթնոլորտով: Հայաստանի բնակիչները երբեմն այցելում են լքված վանքը` մոմ վառելու և աղոթելու համար: Զբոսաշրջիկները, ցավոք, հազվադեպ են այցելում Հավուց Թառը, քանի որ, ինչպես նշեցինք, տեսարժան վայրին հասնելը բարդ է: Այնուամենայնիվ, այն բլրի գագաթից, որի վրա գտնվում է վանքը, բացվում է Գառնու հեթանոսական տաճարի և հարակից լեռների իսկապես ցնցող տեսարան:
Լավ զարգացած ճանապարհատրանսպորտային պայմանները հնարավորություն են տալիս հասնել Հավուց թառի վանք անձնական մեքենայով կամ օգտվելով տարբեր տուրիստական ընկերությունների ծառայություններից, որոնք առաջարկում են կանոնավոր տուրեր դեպի Հայաստանի տարբեր տեսարժան վայրեր։ Հավուց թառի վանքի աշխարհագրական դիրքի շնորհիվ ճանապարհը երկար չի թվա:
Հաճելի կլիմայական պայմանների շնորհիվ տուրիստական բարձր սեզոնը Հայաստանում բավականին երկար է տևում: Մարտից մինչև խոր աշուն օրերը տաք են, ձմեռը սովորաբար երկար չի տևում: Տեղումների արտահայտված սեզոնը փոփոխական է: Դեպի Հավուց թառի վանք տուրերի սեզոնայնությունը կախված է եղանակային պայմաններից:
Եղել է միջնադարյան Հայաստանի կրոնական ու մշակութային կենտրոններից։ Վաղ միջնադարից հիշատակվող այս վանքում 1013 թվականին, Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունին կառուցել է Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցին։ Հավուց Թառը վերելք է ապրել XII-XIV դդ.: Տուժել է 1679 թվականի երկրաշարժից, վերջնականապես ավերվել 1840 թ.-ի երկրաշարժի ժամանակ։
Հավուց Թառ վանական համալիրը հայտնի է նաև հետևյալ անվանումներով՝ Ամենափրկիչ, Արունեց եկեղեցի, Դարունեց եկեղեցի, Դարունից վանք, Կարմիր վանք, Կզըլվանք, Հայոց թառ, Հայվոց թառ Հայու թառ, Հավոց թառ, Հավու թառ, Հավուց թառի Ամենափրկիչ:
13-րդ դարից սկսած՝ հատկապես Եղիա առաջնորդի օրոք, Հավուց Թառը եղել է Այրարատ աշխարհի խոշոր կրթամշակութային կենտրոն։ Եսայու հիմնադրած դպրոցում հատուկ ուշադրություն էին դարձնում երաժշտական ուղղվածությանը. առաջնորդի ղեկավարությամբ այստեղ ձևավորվել էր երգչախումբ։ Կրթության կենտրոն լինելուց բացի Հավուց Թառը եղել է խոշոր գրչության կենտրոն։ Այստեղ կազմված ձեռագրերից հնագույնը թվագրվում է 1214 թ.-ով։
ԳԱՌՆՈՒ ՏԱՃԱՐ
5.2 կմ
ԳԱՌՆՈՒ ԿԻՐՃ, ՔԱՐԵՐԻ ՍԻՄՖՈՆԻԱ
6.5 կմ
ԳԵՂԱՐԴ ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ
7.6 կմ