Գառնի հեթանոսական տաճար

Մարզ

Կոտայք

Հեռավորությունը Երևանից

27.5 Կմ

Տեսակ

Հուշարձան/Հուշահամալիր

Գառնիի հեթանոսական տաճարը գտնվում է Կոտայքի մարզի Գառնի գյուղում: Այս յուրօրինակ կառույցը հելլենիստական եւ հայկական մշակույթների ու ճարտարապետության լավագույն համադրությունն է: Մասնագետները կարծում են, որ Գառնու հեթանոսական տաճարը նվիրված է եղել հեթանոս արեւի աստված Արեգ-Միհրին, ով համարվում էր հայ արքա Տրդատ 1-ինի հովանավոր աստվածը։ Տրամաբանական է, որ Տրդատն իր գահակալությունից հետո Գառնի գյուղում կառուցել է իր հովանավոր աստծուն նվիրված տաճար։ Միհրի անունից է ծագել հայոց հեթանոսական սրբավայրերին տրվող մեհյան անվանումը։ Ըստ պատմական փաստարկների, երբ Տրդատ 1-ինը Հռոմում գահադրվելուց հետո վերադառնում է Հայաստան 66 թվականին, սկսում է զբաղվել ակտիվ շինարարական աշխատանքներով։ Նա վերանորոգում է Գառնիի ամրոցն ու այնտեղ էլ կառուցում Գառնիի տաճարը, արքունական բաղնիքը, իսկ 7-րդ դարում կառուցվում է նաեւ Սբ. Սիոն եկեղեցին: Հայաստանում քրիստոնեության ընդունումն ու տարածումը ազդեցություն ունեցան նաեւ Գառնիի տաճարի վրա, քանի որ 4-րդ դարում այն վերանորոգվեց՝ հարմարեցվելով ներկա դավանանքին։ Հեթանոսական տաճարի ցելլան (անտիկ տաճարների գլխավոր սրահ) քանդել են եւ տեղում կառուցել եկեղեցի, վերացրել են հեթանոսական ճարտարապետությանը բնորոշ հիմնական տարրերը՝ զոհասեղանները, կուռքերը: Գառնիի տաճարն իր ճարտարապետությամբ հելլենիստական շրջանին է պատկանելով՝ ունի այդ ոճին բնորոշ առանձնահատկություններ: Այն պատկանում է պերիպտեր տեսակի հունական պաշտամունքային կառույցներին, որոնք առանձնանում են սյունաշար հորինվածքով: Պերիպտեր կառույցներն առավել բնորոշ են եղել Հին Հունաստանին: Տաճարի՝ ինը աստիճանների վրա գտնվելը եւս հեթանոսական տաճարներին բնորոշ լուծում է:  1679 թվականի երկրաշարժը հիմնահատակ քանդեց Գառնիի տաճարը՝ երբեմնի հզոր տաճարը վերածելով ավերակների կույտի: Բարեբախտաբար 1969-1975 թվականներին վերակառուցվեց տաճարը եւ ստացավ իր նախնական տեսքը: