Թումանյանի հետքերով | Դսեղ

1. Թումանյանի տուն-թանգարան

Դսեղի հենց սրտում է գտնվում Ամենայն հայոց բանաստեղծ Հովհաննես Թումանյանի հայրական տունը, որը 1939 թվականից վերածվել է տուն-թանգարանի: Պոետն այստեղ է ծնվել, ապա իր մանկությունն ու պատանեկությունն անցկացրել այս պատերի ներքո։ Այստեղ պահպանվում է մոտ 300 մեծարժեք ցուցանմուշ, որոնք ներկայացնում են մեծն բանաստեղծի կյանքն ու գործունեությունը: 1994 թվականին տուն-թանգարանի բակում կառուցվում է մատուռ, որտեղ էլ ամփոփվում է բանաստեղծի սիրտը։

2. Բարձրաքաշի Սբ․ Գրիգոր Լուսավորիչ

Սուրբ Գրիգոր Բարձրաքաշ վանական համալիրը կառուցվել է 10-13-րդ դարերում Մամիկոնյանների տոհմի կողմից։ Գտնվում է Դսեղ գյուղից 2 կմ հյուսիս-արևելք, Մարց գետի ձորալանջին։ Համալիրը բաղկացած է իրար կից երկու եկեղեցիներից ու գավթից, Ս. Հարություն մատուռից, Մամիկոնյանների տոհմական գերեզմանատնից ու ձիթհանից: Ձորում է գտնվում վանքապատկան կամուրջը:

3. Ծովեր լիճ

Ծովեր լճակը գտնվում է Դսեղ գյուղից 3 կմ հարավ-արևելք, ծովի մակերևույթից 1390 մետր բարձրության վրա։ Այն իր անվանումը ստացել է ի պատիվ Ծովեր անունով մի աղջնակի, ում ճակատագիրը կապված է այս տեղանքի հետ։ Լճի երկարությունը 250 մետր է, լայնությունը՝ ամենալայն տեղերում 200 մետր, առավելագույն խորությունը 4.5 մետր է: Հովհաննես Թումանյանն իր ստեղծագործություններում բազմիցս է անդրադարձել այս լճակին, քանի որ այն իր սիրելի վայրերից մեկն էր և նա այստեղ հաճախ էր գալիս։