Տավուշի բերդը, որը այլ կերպ անվանում են Ցլիկ Ամրամի ամրոց, միջնադարյան կառույց է Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզի Բերդ քաղաքի ծայրամասում՝ Տավուշ գետի աջ ափին: Տավուշի բերդը առաջին անգամ հիշատակվում է 10-րդ դարի սկզբից՝ որպես Աշոտ Երկաթի փոխարքաների նստավայր (հիմնականում Ցլիկ Ամրամի)։ Ամրոցի յուրահատուկներից մեկն այն էր, որ կառույցը ունեցել է իր ջրամատակարարումը։ Քանի որ 14-րդ դարից բերդը եղել է լքված, այժմ այն գտնվում է ոչ բարվոք վիճակում։ Հիմնադրման տարեթիվը հայտնի չէ։
Լավ զարգացած ճանապարհատրանսպորտային պայմանները հնարավորություն են տալիս հասնել Տավուշի բերդ անձնական մեքենայով կամ օգտվելով տարբեր տուրիստական ընկերությունների ծառայություններից, որոնք առաջարկում են կանոնավոր տուրեր դեպի Հայաստանի տարբեր տեսարժան վայրեր։ Տավուշի բերդ աշխարհագրական դիրքի շնորհիվ ճանապարհը երկար չի թվա:
Հաճելի կլիմայական պայմանների շնորհիվ տուրիստական բարձր սեզոնը Հայաստանում բավականին երկար է տևում: Մարտից մինչև խոր աշուն օրերը տաք են, ձմեռը սովորաբար երկար չի տևում: Տեղումների արտահայտված սեզոնը փոփոխական է: Դեպի Տավուշի բերդ տուրերի սեզոնայնությունը կախված է եղանակային պայմաններից:
Ըստ ավանդազրույցի՝ արաբ զավթիչների հարձակման ժամանակ Աշոտ II Երկաթը ամրացրեց իր զորքը անառիկ բերդում: Թշնամին պաշարեց բերդը, բայց բնակիչների հետ ոչինչ չկարողացավ անել: Մի անգամ մի տարեց կին գաղտնի դուրս եկավ բերդից՝ պաշարվածներին սնունդ բերելու համար: Արաբները բռնի ուժով պարզեցին նրանից, թե որտեղից է սկիզբ առնում աղբյուրը, որը ապահովում է ջրով պաշարվածներին և արգելափակեցին հոսքը: Սակայն, բերդում պաշարված Աշոտ Երկաթը չհանձնվեց: Մի մութ գիշերով նա հեռացավ բերդից՝ տեղափոխելով իր զորքը Սևանա լիճ:
Ամրոցը լքված է 14-րդ դարից և այսօր գտնվում է անմխիթար վիճակում: Ոչ ոք չի կարող մտնել, քանի որ կառույցի մուտքն ու ելքը անհայտ են:
Ըստ Մուրացանի «Գևորգ Մարզպետունի» պատմական վեպի՝ Աշոտ Երկաթը սիրահարված էր գեղեցիկ Ասպրամին ՝ Ցլիկ Ամրամի կնոջը, և դա էր իր Տավուշի մարզ այցելություւների պատճառներից մեկը: Տեղացիները ասում են, որ բերդի մոտ վերջերս կատարված պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել է կմախք ազնվական կնոջ զարդերով: Ենթադրվում է, որ դա Ասպրամի մարմինն էր:
ՆՈՐ ՎԱՐԱԳԱՎԱՆՔ
28 կմ
ԳՈՇԱՎԱՆՔ ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ
81 կմ
ԴԻԼԻՋԱՆԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՐԿ
95 կմ