Բաշ Ապարանի (1974-1979) հերոսամարտի հուշահամալիրը գտնվում է Ապարան քաղաքու: Հուշարձանը կանգնեցվել է ի հիշատակ Բաշ-Ապարան ճակատամարտի (1918), երբ խիզախ հայ զինվորներին հաջողվել է ջախջախել թուրք զավթիչներին: Հուշարձանն ասես բաղկացած է երեք խորաններից, որոնք միաձուվելով մեկ ամբողջություն են դառնում: Առաջին խորանը խորհրդանշում է Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակը (1915 թ.), երկրորդը` Բաշ-Ապարան ճակատամարտի քաջ հերոսների հիշատակը, իսկ երրորդը նվիրված է Հայրենական մեծ պատերազմում զոհված զինվորներին: Հուշարձանին ետևի կողմից նայելիս՝ Դուք կտեսնեք, որ կառույցի ուրվագիծը նման է Արագած լեռանը, որը գտնվում է Ապարանի մերձակայքում և խորհրդանշում է տեղացիների կայունությունն, խիզախությունն ու ուժը: Հուշահամալիրից ոչ հեռու գտնվում է լեգենդար հայ գեներալ Դրոյի (Դրաստամատ Կանայան) գերեզմանը: Նրա հրամանատարությամբ հայերը երկու անգամ հետ են մղել թուրքական զորքերի կանոնավոր գրոհները: