Երևան, քաղաքային տուր, «ԳՈՒՄ» շուկա, Մատենադարան, Հաղթանակի զբոսայգի, Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր, Հանրապետության հրապարակ

1. «ԳՈՒՄ» շուկա

Երևանի ԳՈՒՄ-ի շուկան պարենային աշխույժ շուկա է, որը հայտնի է չրերի, ընկույզների, համեմունքների և տեղական համեմունքների լայն տեսականիով, ինչպիսին է սուջուխը՝ քաղցրավենիքով թաթախված ընկուզեղենը:

2. Մատենադարան

Մատենադարանը Հայաստանում առաջին գիտահետազոտական հաստատությունն է՝ ստեղծված 1921 թվականին՝ Էջմիածնի ձեռագրատան հիմքի վրա։ 1939 թվականին Մատենադարանն Էջմիածնից տեղափոխվեց Երեւան եւ տեղավորվեց Հանրային գրադարանի շենքում։ Երեւանում Մատենադարանի շենքի կառուցումը սկսվել է 1945 թվականին՝ ըստ ճարտարապետ Մարկ Գրիգորյանի նախագծի, եւ ավարտվել 1957 թվականին։ Խորհրդային Հայաստանի կառավարության որոշմամբ 1959 թվականին այն վերածվում է Հին ձեռագրերի գիտահետազոտական ինստիտուտի, իսկ 1962 թվականին այն անվանակոչվում է հայոց գրերը ստեղծող Մեսրոպ Մաշտոցի անունով։

3. Հաղթանակի զբոսայգի

Զբոսայգու (այն ժամանակ Արաբկիրի քաղաքային այգի) կառուցումն սկսվել է 1930-ական թթ., իսկ Հայրենական մեծ պատերազմի ավարտից հետո վերանվանվել է Հաղթանակի զբոսայգի։ 1950 թ. նոյեմբերի 29-ին տեղի է ունեցել Հաղթանակ զբոսայգու հուշահամալիրի բացումը՝ Իոսիֆ Ստալինի հուշարձանով (բարձրությունը՝ 17 մ), որի պատճառով էլ երեւանցիները համալիրը, այգին եւ թաղամասն այսօր էլ անվանում են Մոնումենտ: Այգու վերակառուցման եւ հուշահամալիրի ստեղծման նախագծի հեղինակը ճարտարապետ Ռաֆայել Իսրայելյանն է: 1962 թ. Ստալինի արձանն ապամոնտաժվել է, իսկ տարիներ անց պատվանդանի վրա տեղադրվել է Արա Հարությունյանի հեղինակած «Մայր Հայաստան» արձանը (բարձրությունը՝ 22 մ)՝ որպես հայ կնոջ հավաքական կերպար։

4. Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր

"20-րդ դարի սկզբին թուրքական կառավարությունն իրագործեց դարի առաջին մեծագույն մարդկային ոճրագործությունը՝ Հայոց ցեղասպանությունը։ Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրը նվիրված է այն 1,5 միլիոն հայերի հիշատակին, ովքեր զոհ գնացին Օսմանյան Թուրքիայի կողմից կազմակերպված հայաջնջման ծրագրին: 1967 թվականից սկսած՝ Հուշահամալիրը դարձել է Երեւանի ճարտարապետական համայնապատկերի անբաժան մասը` վերածվելով ուխտավայրի: Հուշահամալիրը բաղկացած է երեք հիմնական կառույցներից` - Հուշապատ, - Հավերժության տաճար՝ անմար կրակով, - «Վերածնված Հայաստան» հուշասյուն: 44 մետր բարձրությամբ սյունը նշանավորում է հայ ժողովրդի վերածնունդը։ 12 քարե սալերը դասավորված են շրջանագծով։ Հուշարձանի շուրջը տարածվող այգում գտնվում է 100 մետրանոց պատ, որի վրա փորագրված են այն քաղաքների և գյուղերի անունները, որոնցում տեղի են ունեցել ջարդեր։"

5. Հանրապետության հրապարակ

Հանրապետության հրապարակը քաղաքի գլխավոր հրապարակն է, որը նախագծել է ճարտարապետ Ալեքսադր Թամանյանը քաղաքի 1924 թվականի գլխավոր հատակագծում: Այն կարեւորագույն քաղաքաշինական եւ տրանսպորտային հանգույց է, ինչպես նաեւ տարատեսակ միջոցառումների ու հավաքների վայր: Հրապարակում են գտնվում երգող շատրվանը, երկու թանգարաններ՝ Հայաստանի պատմության եւ Ազգային պատկերասրահը, կառավարության շենքերը, որոնք կառուցվել են 1920-1950 թվականներին, Հայաստանի փոստի կենտրոնական շենքը, Marriott հյուրանոցը: Հանրապետության հրապարակի համալիրը խորհրդային ճարտարապետության լավագույն գործերից է, որը 1971 թվականին արժանացել է Հայկական ԽՍՀ պետական մրցանակի: