Շուշի Բերդ

Մարզ

Արցախ

Հեռավորությունը Երևանից

339.7 Կմ

Տեսակ

Բերդ/ամրոց

18-րդ դարի քաղաքական ալեկոծությունների ժամանակ, երբ Նադիր շահի մահը Իրանում բեկումնային շրջափուլ էր ծնել, Փանահ-Ալի անունով զորականը՝ նախկինում շահական բանակի զինվորական, օգտվելով առաջացած խառնաշփոթից, տեղափոխվում է Շաքի, ապա Շիրվան։ Այստեղ նա ձեռնամուխ է լինում իշխանության հաստատմանը՝ ինքնահռչակվելով Ղարաբաղի խան։ Նրա այս քայլը խարխլում է հայկական մելիքական դասի միասնությունը՝ հատկապես Խամսայի մելիքների դարավոր միությունը։ 1748 թվականից սկսած մոտ մեկ տասնամյակ շարունակ՝ մինչեւ 1759 թվական, Փանահ-Ալին աստիճանաբար ամրապնդում է դիրքերը՝ դառնալով տարածաշրջանի գործնական ղեկավար։ Թեպետ Իրանի Ալի Իբրահիմ շահը ճանաչում էր Մելիք Շահնազարի իրավունքները, Արցախի մյուս մելիքները դեմ էին այդ իշխանությանը եւ միավորվելով՝ պաշարում են Ավետարանոց բերդը։ Սակայն խստաշունչ ձմեռը ստիպում է ժամանակավորապես դադարեցնել արշավը, պայմանով, որ գարնանը կրկին վերսկսեն։ Այս բարդ իրավիճակում Վարանդայի մելիքը դիմում է Փանահ խանին՝ զինակցություն հայցելով։ Նա հպատակվում է վերջինիս, երդվում հավատարմություն, եւ նրա աջակցությամբ խույս է տալիս մյուս մելիքների դատաստանից։ Որպես արդյունք՝ քաղաքական ու ընտանեկան դաշինք հաստատելու նպատակով Մելիք Շահնազարը իր դստերը՝ Հուրզադ խանումին, ամուսնացնում է Փանահի որդու՝ Իբրահիմ խանի հետ։ Նորապսակներին նա օժիտ է տալիս Արցախյան ամենաանառիկ եւ ռազմավարական նշանակություն ունեցող ամրոցներից մեկը՝ Շուշին։ Սկզբում ամրոցը կրում էր Փանահաբադ անունը՝ իր հիմնադրի պատվին, սակայն հետագայում ստանում է Շուշի անվանումը՝ հարեւան Շոշ գյուղի անունից, որի բնակիչներից շատերը տեղափոխվում են նորաբնակ բերդաքաղաք՝ Շահբուլաղից ներգաղթածների հետ միասին։